ÖSYM’nin son yıllarda uyguladığı ALES SÖZEL YETENEK TESTİ’nde sözel akıl yürütme ve mantıksal akıl yürütmeyle ilgili 50 soru yer almaktadır.
SÖZEL AKIL YÜRÜTME
Sözel malzemeyle akıl yürütme yeteneğini ölçmeyi amaçlayan bu bölümde, sözcükler ya da sözcük grupları (cümleler) arasındaki ilişkileri görebilme, sözel problemleri çözebilme, sözel malzemeyi kavrama, ögelerine ayırabilme, bu ögeler arasındaki mantıksal ilişkileri bulma gibi davranışlar yoklanacaktır. Bu bölüm bir dil testi (Türkçe testi) değildir. Dolayısıyla dil bilgisi, anlatım becerisi, yazım bilgisi gibi davranışlar yoklanmayacaktır. Ancak, adayların kelime bilgisi ve okuma deneyimleriyle kazandıkları genel kültürleri bu bölümdeki soruları cevaplamalarında etkili olabilecektir.
Sorularda kullanılacak sözel malzeme hipotetik (farazi) bir durumla ilgili olabileceği gibi, belirli bir alanla ilgili bilgileri veya görüşleri de içerebilir. Soruların hazırlanmasında seçilecek malzeme, okul başarısı ve öğrenim gördüğü alan ne olursa olsun bir üniversite mezununun karşılaşmış olması ve anlaması beklenen türden olacaktır. Başka bir deyişle, soruyu cevaplamak için belirli bir alanda üniversitede edinilmiş bilgilerin kullanılması beklenmeyecektir. Bu sorularla yoklanacak bazı bilgiler şunlar olabilir:
- Verilen kavramlarla aynı biçimde ilişkili olan seçeneği bulma
- Verilen kavramla eş anlamlı ya da zıt anlamlı olan seçeneği bulma
- Cümledeki boşluğu anlam açısından uygun biçimde tamamlayan sözcüğü ya da sözcük grubunu bulma
- Seçenekler arasında belirli bir ölçüte (kanıtlanabilirlik, öznel düşünce, belli bir duyguyu belirtme vb.) uygun olanı bulma
- Verilen parçada söz konusu olan anlatım biçimini bulma
- Cümlenin belirli bir ögesinin amacını bulma
- Verilen iki cümle arasındaki görünürdeki çelişkiyi giderecek (ya da uyuşmayı bozacak) seçeneği bulma
- Verilen durumdan çıkarılabilecek sonucu, verilen duruma neden olabilecek durumu bulma
- Verilen problem durumuna çözüm olabilecek seçeneği bulma
- Verilen cümle ya da parçadaki sayıltıyı bulma
- Verilen durumu örneklendiren (ya da örnek olamayacak) seçeneği bulma
- Verilen görüşe açık destek sağlayan (ya da sağlamayan) durumu bulma
- Amaçlanan sonucun gerçekleşmesi için yapılması gerekeni bulma
- Kendi içinde ya da parçadaki öteki cümlelerle tutarlı olmayan cümleyi bulma
- Parçanın ana düşüncesini, parçadaki asıl söylenmek isteneni ya da parçanın temel amacını bulma
- Parçaya uygun başlığı seçme
- Parçada değinilen (ya da değinilmeyen) bilgileri, görüşleri vb. bulma
- Parçaya dayanarak cevaplanabilecek soruyu bulma
- Parçada belirtilen durum ya da görüşlerin doğurgularını, parçaya dayanarak ulaşılabilecek yargıları bulma
- Parçada öne sürülen görüşün (belirtilen yöntemin) uygulanabileceği durumu ya da belirli bir duruma nasıl uygulanabileceğini bulma
- Parçada yararlanılan akıl yürütme ya da ikna etme yöntemini belirleme
- Parçada kullanılan dile, anlatıma dayanarak yazarın tutumunu, yaklaşımını belirleme
Bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen Işıl ADIYAMAN’a ve sözel mantık bölümünü hazırlayan
TR − TL
